Μέτρα Ασφαλείας για Άτομα με Αναπηρία
Τα άτομα με
αναπηρία (ΑμεΑ) απαιτούν μεταχείριση ανάλογη με την αναπηρία τους. Παρακάτω,
ακολουθούν ορισμένοι γενικοί κανόνες αλλά και εξειδικευμένες συμβουλές για
συγκεκριμένες μορφές αναπηρίας.
Ανάπτυξε σχέδιο επείγουσας δράσης για μια
ποικιλία ατυχημάτων, τραυματισμών, και προβλημάτων συμπεριφοράς ή άλλων
γεγονότων που μπορεί να συμβούν.
Με την τήρηση ορισμένων βασικών αρχών όπως οι
παρακάτω, η ασφάλεια μπορεί να αυξηθεί κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων αναψυχής
ή εξάσκησης: (1) Να βρίσκεσαι πάντα σε θέση που να μπορούν να σε δουν και να σε
ακούνε όλοι οι ασκούμενοι. (2) Πριν επιτρέψεις την άσκηση σε άλλα άτομα σε
μαθήματα όπου η μια ομάδα ασκουμένων μπαίνει στο νερό αμέσως μετά την άλλη,
πρόβλεψε και ανάλυσε πιθανά προβλήματα και κινδύνους που μπορεί να ανακύψουν
από τη συναναστροφή των δύο ομάδων και τη χρήση διαφορετικού εξοπλισμού. (3)
Ενθάρρυνε τους ασκούμενους να φορούν ειδικά παπούτσια νερού ή κάλτσες νερού.
(4) Απαγόρευσε στους ασκούμενους με κατακλίσεις να μπαίνουν στο νερό. (5)
Υπενθύμιζε στους ασκούμενους τους κανονισμούς της δραστηριότητας. Πρόβλεψε τι
θα συμβεί αν κάποιος σε παρακούσει.
Η χρήση ενός μαγιό με 8 τσέπες που περιέχουν
πολυστηρένιο μπορεί να βοηθήσει στην επίπλευση ενός αρχαρίου κολυμβητή με
αναπηρία, που όσο θα μαθαίνει προοδευτικά κολύμβηση θα αδειάζει τις τσέπες.
Αυτό το μαγιό είναι χρήσιμο για ανάπηρα παιδιά που πρέπει να προπονηθούν σε
βαθύ νερό. Μια προσαρμόσιμη κολυμβητική ζακέτα με δύο φουσκωτά μέρη στο στήθος
και στην πλάτη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί.
Το νερό δημιουργεί κινδύνους που μπορεί να
προκαλέσουν ατυχήματα και τραυματισμούς. Προσαρμοσμένα προγράμματα νερού
απαιτούν ειδικά μέτρα ασφαλείας βασισμένα στη σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ
εκπαιδευτή- μαθητή, ειδικό εξοπλισμό, ανάπτυξη δεξιοτήτων, και ειδική
μεθοδολογία στην εκπαίδευση. Επίσης, αρκετοί επαγγελματίες που ασχολούνται με
την αναψυχή και τα εκπαιδευτικά προγράμματα, δεν είναι εκπαιδευμένοι στο να
εξασφαλίζουν ασφάλεια στο πρόγραμμα που περιλαμβάνει δραστηριότητα στο νερού
για τους συμμετέχοντες και το προσωπικό. Συνεπώς, το πρόγραμμα πρέπει να
αναπτύξει και να διδάσκει ασφάλεια και πρόληψη για σωστή επίβλεψη,
ναυαγοσωστική, εφαρμογή των προκαθορισμένων σκοπών του, οργάνωση της τάξης και
σχεδιασμό της εκπαίδευσης.
Τα παρακάτω είδη πληροφοριών μπορούν να
καταγραφούν στην αίτηση που θα κάνει ο λουόμενος για τη συμμετοχή του σε κάποιο
πρόγραμμα κολύμβησης: (1) Μπορεί ο κολυμβητής να ενσωματωθεί σε ομάδα; (2) Χρειάζεται
ο κολυμβητής βοήθεια 1:1 από τον προπονητή για να καταλάβει τις οδηγίες που του
δίνονται; (3) Υπάρχει κάποια μέθοδος διδασκαλίας οπτική, ακουστική, βοηθώντας
χειροκίνητα το ΑμεΑ ή συνδιάζοντας τους παραπάνω τρόπους; (4) Μήπως ο
κολυμβητής έχει κάποια αναπηρία που δεν είναι φανερή; (5) Η αναπηρία προκλήθηκε
πρόσφατα και είναι καινούρια για τον κολυμβητή (παραπληγία, απώλεια άκρου); (6)
Υπάρχουν περιορισμοί ή δυσκολίες πάνω και κάτω από την επιφάνεια του νερού; (7)
Ο κολυμβητής χρειάζεται κάποιο φάρμακο;
Ο φωτισμός, η θέρμανση και ο αερισμός
συμπεριλαμβάνονται στα μέτρα ασφαλείας γιατί μπορεί να επηρεάσουν την
εκπαιδευτική ατμόσφαιρα και την ευεξία του μαθητή. Όλα τα δωμάτια για φυσική
αγωγή θα πρέπει να είναι καλά φωτισμένα ειδικά για όσους μαθητές έχουν μερική
όραση. Η επαρκής θέρμανση είναι απαραίτητη.
Η διδασκαλία κολύμβησης ενός παιδιού με
αναπηρία, απαιτεί συνήθως την παρουσία του προπονητή μέσα στο νερό. Ένας βοηθός
θα πρέπει να βρίσκεται έξω από την πισίνα, έτσι ώστε αν συμβεί κάτι να μην χρειαστεί
ο προπονητής να αφήσει την πισίνα με τα υπόλοιπα παιδιά αφύλαχτη.
Ένα άτομο τουλάχιστον από το προσωπικό πρέπει
να είναι εκπαιδευμένο σε τεχνικές διάσωσης.
Σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο για ένα
άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο ακόμα και να πλησιάσει μια βρύση νερού γιατί είναι
τοποθετημένη αρκετά ψηλά, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης
τραυματισμού.
Η θερμοκρασία ποικίλει με βάση το είδος της
αναπηρίας αλλά και της δραστηριότητας που θα πραγματοποιηθεί. Το σύστημα
θέρμανσης πρέπει να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις με τον πιο οικονομικό τρόπο.
Η κατάσταση και ο σχεδιασμός του τελειώματος
του δαπέδου έχει μεγάλη σημασία για ΑμεΑ με φυσική αναπηρία. Όσοι αλλάζουν
ρούχα ξαπλωτοί έρχονται σε επαφή με το έδαφος και συνεπώς θα πρέπει να είναι
καθαρό. Στρώματα πρέπει να δίνονται για να ξαπλώνει επάνω, ειδικά αν πρόκειται
για παιδί. Επίσης το πάτωμα δεν πρέπει να έχει γλιστερή επιφάνεια. Τα ΑμεΑ με
δισχιδή ράχη, μυϊκή δυστροφία, παραπληγία μπορεί να έχουν ευαίσθητο δέρμα, που
μετά την είσοδο στο νερό θα μαλακώσει και πιθανά θα τραυματιστεί. Άτομα με
δισχιδή ράχη, μυϊκή δυστροφία, και παραπληγία έχουν ευαισθησία σε δερματικές
κακώσεις. Για αυτό, το κολύμπι μπορεί να τους μαλακώσει το δέρμα και να το
κάνει πιο ευαίσθητο στους τραυματισμούς. Οι υδρορροές πρέπει να μην εμποδίζουν
την διέλευση στο αναπηρικό αμαξίδιο.
Το κολύμπι οφελεί ψυχαγωγικά τα ΑμεΑ.
Μερικά αθλήματα είναι ιστορικά μόνο για
αγόρια ή μόνο για κορίτσια αλλά το κολύμπι είναι για όλους και για πάντα.
Οι βοηθοί στην πισίνα πρέπει να προσαρμόζουν
τη σκέψη τους στο πως σκέφτονται τα ΑμεΑ και τι τους αρέσει.
Είδη Aναπηρίας και Aντιμετώπιση
Κάθε χρόνο, χιλιάδες κολυμβητές συμμετέχουν
σε κολυμβητικά προγράμματα στα κολυμβητήρια για προσωπική ευχαρίστηση, άσκηση,
υγεία και κοινωνικοποίηση. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχει κάποια
αναπηρία. Έχει υπολογιστεί πως το 10% του πληθυσμού έχει κάποια αναπηρία. Στην
ενότητα αυτή, θα συζητηθούν κάποιες μορφές αναπηρίας και τα μέτρα ασφαλείας που
πρέπει να έχει υπ’ όψιν του όποιος ασχολείται με ΑμεΑ.
Δισχιδής Ράχη
Ορισμένοι κανόνες ασφαλείας για άτομα με δισχιδή ράχη:
Οι ουροσυλλέκτες να αδειάζουν πριν την
κολύμβηση.
Τα άτομα με αυξημένο πρόβλημα θα
αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην ισορροπία και την ανάκτηση της κατακόρυφης θέσης.
Αυτό συμβαίνει επειδή έχει χαθεί η πυκνότητα στα πόδια και το άτομο τείνει να
επιπλέει.
Να δίνεται προσοχή στα εγκαύματα που μπορεί
να προκληθούν λόγω υψηλής θερμοκρασίας, κρύου ή τριβής κυρίως δε από την επαφή
με καλοριφέρ.
Η χρήση εξοπλισμού για την μείωση κοψιμάτων,
σπασιμάτων ή μώλωπα είναι απαραίτητη για άτομα με απώλεια μνήμης.
Αιμοφιλία
Επιπλέον φροντίδα θα πρέπει να παρέχεται ώστε
να αποτραπεί οποιοσδήποτε φυσικός τραυματισμός όταν σηκώνουμε τον αιμοφιλικό
για να τον βγάλουμε από το νερό.
Το κολύμπι πρέπει να πραγματοποιείται σε
ελεγχόμενο περιβάλλον για την αποφυγή ξαφνικών κινήσεων και χτυπημάτων. Η ύπτια
και η πρηνή θέση κολύμβησης ίσως να χρειαστούν προσαρμογές στις ανάγκες του
ατόμου.
Εγκεφαλική Παράλυση
Για τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση πρέπει να γνωρίζουμε:
Τα πιο συνήθη προβλήματα στην εγκεφαλική
παράλυση είναι επιληψία, λεκτικές διαταραχές, προβλήματα κατάποσης και
περιορισμένη όραση ή ακοή. Η επίβλεψη είναι σημαντική γιατί τα άτομα με
εγκεφαλική παράλυση έχουν ανεξέλεγκτες κινήσεις. Προσοχή πρέπει να δοθεί ώστε
να μην εισπνεύσουν νερό κατά τη διάρκεια ακούσιων αναπνευστικών κινήσεων όταν
το άτομο δεν καταφέρει να ισορροπήσει έπειτα από το αναποδογύρισμά του στο νερό
σε κάποια παράξενη στάση.
Επέτρεπε στο άτομο να στέκεται σε κάθετη θέση
στο νερό γιατί είναι η πιο αναπαυτική.
Ακούμπα και προσέφερε ενθάρρυνση στο ΑμεΑ.
Υδροκεφαλισμός
Όταν μαθαίνουν την στάση ισορροπίας στην επιφάνεια του νερού, χρειάζονται
στενή επίβλεψη.
Η πρόσθια στάση να αποφεύγεται γιατί το
κεφάλι είναι βαρύ και δυσκολεύει την επαναφορά στην κατακόρυφη θέση.
Αν το άτομο παραπονιέται για πονοκεφάλους ή
πως θέλει να κάνει εμετό, να παραπεμφθεί σε γιατρό.
Εγκεφαλικό
Είναι πιθανά προβλήματα ισορροπίας και επικοινωνίας. Το κολυμβητικό
στυλ να προσαρμοστεί στις ικανότητες του ατόμου. Αν το εγκεφαλικό ήταν
πρόσφατο, ενθάρρυνε το άτομο να κάνει ήπιες κινήσεις. Οι γυμναστές πρέπει να είναι
έτοιμοι για τυχόν προβλήματα επικοινωνίας, ιδίως αν έχει επηρεαστεί η δεξιά
πλευρά του σώματος του πάσχοντος ατόμου.
Διαβήτης
Βεβαιώσου πως έχεις πάρει όλα τα μέτρα
πρόληψης και κατανοείς τους κανόνες ασφαλείας όταν κολυμπάς.
Κατά την κολύμβηση το παιδί με διαβήτη να
επιβλέπεται από γυμναστή.
Θα αναγνωρίσεις ένα άτομο με διαβήτη από την
αλυσίδα στον καρπό ή τον λαιμό του.
Τα άτομα με διαβήτη συνήθως γνωρίζουν πότε θα
έχουν υπογλυκαιμία και τρώνε λίγη ζάχαρη ή κάποιο μπισκότο. Επιθετική
συμπεριφορά, διανοητική σύγχυση ή αδιαφορία είναι ενδείξεις που σε κάνουν να
υποψιαστείς πως έχουν υπογλυκαιμία. Αν δεν τους δοθούν υδατάνθρακες σύντομα,
τότε απώλεια των αισθήσεων και ίσως θάνατος μπορεί να επέλθει. Αν χάσουν τις
αισθήσεις τους, καλέστε επειγόντως το 166/112.
Ένα από τα μακροχρόνια προβλήματα των
διαβητικών είναι το έλκος του ποδιού που συχνά οδηγεί σε ακρωτηριασμό. Αυτή η
κατάσταση αποτρέπεται αν ο διαβητικός: (α) δεν χρησιμοποιεί ζεστό νερό στα
πόδια, (β) δεν περπατάει ξυπόλητος, (γ) στεγνώνει τα πόδια του κατάλληλα με
μαλακή πετσέτα μετά το μπάνιο ή το ντους, (δ) χρησιμοποιεί κρέμα για στεγνή ή
κομμένη επιδερμίδα που του πρότεινε ο γιατρός και (ε) πλένει τις πατούσες του
χρησιμοποιώντας απαλό σαπούνι.
Αν διαπιστώσεις ενδείξεις έλκους στις
πατούσες του κολυμβητή, μίλησε με γιατρό.
Αν το άτομο πονάει, νιώθει μυρμήγκιασμα,
φαγούρα ή ξαφνικά κόβεται η αναπνοή του, σταμάτησε την άσκηση αμέσως.
Κατανάλωσε υδατάνθρακες πριν την άσκηση για
την αποφυγή πιθανής αρρώστιας ή της επίδρασης του διαβήτη.
Για την αποφυγή υπογλυκαιμίας στους πάσχοντες
που παίρνουν σουλφονουρία θα πρέπει να καταναλώνουν επιπλέον υδατάνθρακες όταν
κάνουν άσκηση. Ο συνδυασμός συστηματικής άσκησης και δίαιτας συστήνεται για
τους παχύσαρκους με διαβήτη τύπου ΙΙ ώστε να βελτιώσουν αποτελεσματικά τον
μεταβολικό έλεγχο τους. Η άσκηση χαμηλής έντασης είναι ένας αποτελεσματικός
τρόπος άσκησης για αυτά τα άτομα, και συχνά το μόνο που μπορούν οι παχύσαρκοι
να κάνουν. Ο θεράπων ιατρός πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του άλλες επιπλοκές και
την ηλικία του ασθενή πριν του προτείνει την συμμετοχή σε κάποιο πρόγραμμα
άσκησης. Πριν την άσκηση ο ασθενής πρέπει να κάνει ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα,
έλεγχο της αρτηριακής του πίεσης, και της αρτηριακής του κυκλοφορίας (κυρίως οι
παχύσαρκοι). Καθώς βελτιώνεται ο διαβήτης του πάσχοντος λόγω της
άσκησης επιτυγχάνεται καλύτερη ρύθμιση. Η άσκηση δεν έχει δείξει πως βελτιώνει
σίγουρα τον έλεγχο ζαχάρου στον τύπου Ι διαβήτη, αλλά η εκπαίδευση και η
κατάλληλη παρακολούθηση, προσφέρουν ουσιώδη φυσικά και ψυχολογικά οφέλη. Από
την άλλη μεριά, στον διαβήτη τύπου ΙΙ, υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις που
επιβεβαιώνουν πως η άσκηση μπορεί να είναι ένα ισχυρό στοιχείο για την πρόληψη
και την αντιμετώπισή του.
Οι παράγοντες που επιδρούν στα επίπεδα
ζαχάρου στο αίμα είναι: (α) ο καιρός (η ζάχαρη διαχέεται ελαφρά πιο αργά όταν
έχει ζεστό καιρό ίσως εξαιτίας της ταχύτατης απορρόφησης της ινσουλίνης κάτω
από το δέρμα ή ίσως γιατί τα παιδιά ασκούνται περισσότερο), (β) ασθένεια (οι
περισσότερες καθημερινές ασθένειες όπως κρύωμα, γρίπη, διάρροια, κτλ επιδρούν στην
διαβητική ρύθμιση σε τέτοιο βαθμό που ανεβαίνει το επίπεδο του ζαχάρου στο αίμα
πάνω από το κανονικό. Μια δόση ινσουλίνης βοηθά στην απαραίτητη ρύθμιση), (γ)
διάθεση (η συναισθηματική ένταση ή η στεναχώρια μπορεί ορισμένες φορές να έχει
αντίστροφη επίδραση στα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα), και (δ) η περίοδος (σε
ορισμένα κορίτσια ο διαβητικός έλεγχος είναι ακανόνιστος τις μέρες της
περιόδου).
Η προληπτική αντιμετώπιση προβλέπει: (α) λήψη
ζάχαρης, καραμέλας ή μπισκότων οπουδήποτε πας, (β) αρκετά γεύματα με
υδατάνθρακες, (γ) αν το μάθημα κολύμβησης είναι κοπιαστικό, πάρε περισσότερους
υδατάνθρακες (σοκολάτα, μπισκότα, ή καραμέλα) πριν την είσοδο στο νερό, (δ) μην
κολυμπάς πάνω από 2 ώρες μετά από ένα μέτριο γεύμα, παρόλο που η ασφαλής
περίοδος είναι μισή ώρα μετά το γεύμα, (ε) φόρα το βραχιολάκι που δηλώνει πως
είσαι διαβητικός, (στ) αν αδυνατείς να αναγνωρίσεις τα συμπτώματά σου, να
συνοδεύεσαι από κάποιον που θα ξέρει πως να σε βοηθήσει.
Έλεγξε το επίπεδο ζαχάρου στο αίμα πριν
αρχίσεις να ασκείσαι γιατί η επιπλέον άσκηση θα το ρίξει. Είναι σημαντικό να
ελέγξεις το επίπεδο και μετά την άσκηση γιατί η υπογλυκαιμία μπορεί να είναι
καθυστερη-μένη.
Έλεγξε με τον γιατρό σου αν σχεδιάζεις να
πραγματοποιήσεις μια νέα μορφή άσκησης ή αν δεν έχεις ασκηθεί για κάποιο
διάστημα. Ίσως χρειαστείς συμβουλές για την προσαρμογή της ρύθμισής σου ώστε να
βεβαιωθείς πως είναι σωστό να προχωρήσεις μπροστά.
Αντιμετώπισε την υπογλυκαιμία κατά τη
διάρκεια της άσκησης σταματώντας την όταν εμφανιστεί η κρίση, παίρνοντας
υδατάνθρακες. Ξανά ξεκίνησε μόνο αν ανανήψεις ή μην ξεκινάς.
Άσθμα
Ο καθηγητής φυσικής αγωγής πρέπει να υιοθετεί
μια ήρεμη προσέγγιση στα άτομα που δεν γνωρίζουν κολύμπι γιατί αν είναι
αγχωμένοι μπορεί να εμφανίσουν ασθματική κρίση. Το άτομο που ξεκινά να
ασθμαίνει πρέπει να πάρει το φάρμακό του και να ηρεμήσει.
Οι μη φαρμακογενείς τρόποι πρόληψης του
ασκησιογενούς βρογχόσπασμου, είναι: (1) Διατήρησε την φυσική δραστηριότητα,
βελτίωση αντοχής. (2) Aποθεραπεία
και προοδευτικά χαλαρή άσκηση μειώνουν την ένταση της άσκησης. (3) Σταμάτησε
την δραστηριότητα, όταν ο καιρός είναι κακός (πχ κολύμβηση σε ανοιχτή πισίνα
ενώ βρέχει). (4) Πραγματοποίησε καλή προθέρμανση πριν την άσκηση (τουλάχιστον
10 λεπτά με ένταση 70-80% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου). (5) Επέλεξε το
σωστό είδος άσκησης (κολύμβηση μικρής διάρκειας με αρκετό διάλειμμα).
Απέφυγε το κρύο όσο είναι εφικτό.
Η άσκηση προκαλεί ασθματικές κρίσεις κυρίως
σε εξωτερικούς χώρους ή στο κρύο και για αυτό είναι σημαντική η χρήση του
βρογχοδιαστολέα πριν την άσκηση.
Οι εκπαιδευτές πρέπει να είναι ενήμεροι για
το άσθμα ενός ασκούμενου και να έχουν πρόσβαση στο σπρέι (inhaler) του.
Απόφυγε οτιδήποτε πυροδοτεί μια κρίση!
Προσέφερε εξατομικευμένο πρόγραμμα με
ελκυστικές δραστηριότητες ώστε φυσική άσκηση και ασφάλεια να αναπτυχθούν μαζί.
Μάθε στον ασκούμενό σου να αναγνωρίζει την
αντοχή του στην άσκηση και να σταματά πριν είναι υπερβολικά κουρασμένος.
Ενθάρρυνε την ανάπτυξη των δεξιοτήτων σε
δραστηριότητες που επιτρέπουν την ανάπαυση όταν είναι αναγκαία και παραμένουν
ενδιαφέρον χωρίς το άγχος για νίκη.
Μετά από μια ασθματική κρίση που συνέβη κατά
τη διάρκεια μιας δραστηριότητας ο ασκούμενος θα πρέπει να ξεκουραστεί και όχι
να επιστρέψει στην άσκηση.
Η κολύμβηση είναι πιθανότατα μια από τις
καλύτερες μορφές άσκησης για άτομα με άσθμα. Είναι λιγότερο πιθανό να
προκαλέσει ασθματική κρίση. Περιστασιακά το υψηλό ποσοστό χλωρίνης παράγει
δύσπνοια σε μερικά παιδιά αλλά αυτό αποτρέπεται με προληπτικές μεθόδους.
Επιληψία
Να είσαι φιλικός με τα άτομα με επιληψία. Μερικά από αυτά έχουν
σχιζοφρενική ψύχωση που απαιτεί ψυχιατρική αντιμετώπιση. Αυτές οι περιπτώσεις
είναι αμετάβλητες σε ενηλίκους που έχουν επιληψία για πολλά χρόνια.
Παρόλο που ο κίνδυνος για πνιγμό είναι πολύ
μικρός, είναι τέσσερις φορές μεγαλύ-τερος σε παιδιά με επιληψία από ότι σε
παιδιά χωρίς επιληψία. Αν το παιδί επιτηρείται από ενήλικο που γνωρίζει την
κατάστασή του, τότε μπορεί να κολυμπήσει με ασφάλεια. Όλες οι πισίνες πρέπει να
υιοθετήσουν το σύστημα του «ζευγαριού» έτσι ώστε τα παιδιά με επιληψία να
κολυμπούν σε ζευγάρια. Αυτό θα προσφέρει επιπρόσθετη ασφάλεια. Αυτό δεν
σημαίνει πως ο ναυαγοσώστης δεν είναι απαραίτητος. Οι παρακάτω κολυμβητικές
δραστηριότητες θα πρέπει να αποφεύγονται: (1) κολύμβηση κάτω από το νερό, (2) κατάδυση
σε ρηχό ή βαθύ νερό, (3) παιχνίδια με «καβαλαρίες».
Παράγοντες όπως η ηλικία, η κολυμβητική
ικανότητα, η σοβαρότητα και το είδος της επιληψίας επηρεάζουν το είδος και το
μέγεθος της ομάδας των ασκουμένων σε οργανωμένα μαθήματα, αλλά θα πρέπει να
υπάρχει πάντα προσωπικό στην άκρη της πισίνας.
Αν το παιδί έχει συχνές κρίσεις το κολύμπι θα
πρέπει να γίνεται μόνο κάτω από επιτήρηση και με συχνά διαλείμματα. Μερικοί
πιστεύουν ότι ο συναγωνισμός προκαλεί στρες και εξάντληση που μπορεί να
πυροδοτήσουν μια επιληπτική κρίση αλλά αυτό εξαρτάται από την σοβαρότητα της
κατάστασης του ατόμου και την φυσική του κατάσταση.
Αν η κρίση πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια
μιας δραστηριότητας, τότε η δραστηριότητα αυτή θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί ή
να αφαιρεθεί από το πρόγραμμα του ατόμου με επιληψία.
Η άσκηση είναι ένας μη φαρμακολογικός τρόπος
θεραπείας. Τα αερόβια προγράμματα άσκησης βοηθούν τα άτομα με επιληψία να έχουν
καλύτερη εκτίμηση του εαυτού τους και της υγείας τους. Μην τους απαγορεύεται
την άσκηση χωρίς σοβαρό λόγο. Η συστηματική άσκηση τους βοηθά να έχουν καλύτερο
έλεγχο της κατάστασής τους.
Μια κρίση επιληψίας συνήθως διαρκεί λίγα
λεπτά. Τηλεφώνησε το ασθενοφόρο μόνο αν: (α) η κρίση κρατήσει πάνω από 10
λεπτά, (β) το άτομο έχει πολλές κρίσεις, (γ) υπάρξει τραυματισμός κατά την
επιληπτική κρίση και την πτώση στο έδαφος, (δ) δεν γνωρίζεις τι να κάνεις, (ε)
το άτομο με επιληψία έχει διαβήτη, (στ) η κρίση έγινε μέσα στο νερό, (ζ) το
άτομο ήταν αναίσθητο μετά την κρίση. Το άτομο με επιληψία θα είναι νυσταγμένο
μετά την κρίση. Πρόσεχε ώστε να μην μπερδέψεις την νύστα με την απώλεια
αισθήσεων. Έλεγξε τις αισθήσεις του κουνώντας ελαφρά τους ώμους του και
κάνοντάς του ερωτήσεις.
Ο γιατρός πρέπει να δώσει οδηγίες στο άτομο
με επιληψία λαμβάνοντας υπ’ όψιν το είδος, τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των
κρίσεων, και επίσης τι την προκαλεί (πχ θόρυβος, στρες, ενθουσιασμός κτλ).
Το έμπειρο άτομο με επιληψία γνωρίζει τι
φαρμακευτική αγωγή και τι ποσότητα φαρμάκου έχει ανάγκη. Γνωρίζει επίσης πότε
πρέπει να αναπαυτεί κατά την διάρκεια της άσκησης.
Πολλαπλή Σκλήρωση
Να αποφεύγεται η εξαντλητική άσκηση. Αν μερικές
φορές είναι το άτομο είναι οξύθυμο και δεν δέχεται συμβουλές, θα χρειαστεί
ευγενική μεταχείριση. Φροντίδα να δοθεί επειδή μπορεί να έχει αμυχές που μπορεί
να οδηγήσουν σε αισθητική διαταραχή.
Το τρεμούλιασμα μπορεί να οφείλεται όχι μόνο
στο κρύο αλλά και στην κόπωση. Για αυτό μια θεραπευτική πισίνα είναι
προτιμότερη για σοβαρές περιπτώσεις.
Τραυματισμός Σπονδυλικής Στήλης
Μυϊκοί σπασμοί μπορεί να εμφανιστούν στο
άτομο που κολυμπά σε κρύο νερό. Επίσης, είναι πιθανά προβλήματα ισορροπίας όταν
το άτομο προσπαθεί να τηρήσει την όρθια θέση. Τα προβλήματα είναι ίδια με αυτά
που έχουν τα άτομα με δισχιδή ράχη.
Αρθριτικά
Τα
προβλήματα αντιμετώπισης των ατόμων με αρθριτικά ποικίλουν ανάλογα με την
σοβαρότητα της αναπηρίας. Το κολυμβητικό στυλ θα πρέπει να προσαρμόζεται ώστε
να επιτρέπει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη έκταση κινήσεων. Οι κινήσεις πρέπει να
είναι ήρεμες και όχι απότομες. Το κρύο νερό να αποφεύγεται. Οι παρακάτω
κατευθυντήριες γραμμές συστήνονται στους εκπαιδευτές κολυμβητών με ορθοπεδικά
προβλήματα:
Απέφυγε δραστηριότητες που απαιτούν καθιστική
στάση για παρατεταμένο διάστημα χωρίς στήριγμα στην πλάτη αν υπάρχει αδυναμία
στην τήρηση στάσης του σώματος.
Ιατρική γνωμάτευση απαιτείται για τη συμμετοχή κάθε ατόμου στα
προγράμματα.
Επέλεξε για άσκηση την άκρη της πλατιάς
πισίνας που δεν γλιστράει, και βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια του νερού.
Επεδίωξε αναλογία μαθητή: δασκάλου 1:1.
Χρησιμοποίησε συσκευές επίπλευσης αλλά μην
βασίζεσαι πλήρως σε αυτές.
Κράτα τους ασκούμενους στα ρηχά μέχρι να
αποκτήσουν ικανότητα στο κολύμπι.
Απότρεψε το περιττό πιτσίλισμα νερού.
Βοήθα τους ασκούμενους να μπουν στο νερό
ακόμα και με ειδικές ράμπες ή συσκευές.
Βοήθα τον μαθητευόμενο να βρει την ισορροπία
του στο νερό, προσφέροντας του υποστήριξη μέχρι να επανέλθει στην όρθια στάση
από την ύπτια ή την πρόσθια.
Έχε το νου σου για συμπτώματα κόπωσης ή
τρεμουλιάσμα από το κρύο.
Απώλεια Άκρου
Ορισμένα ΑμεΑ ίσως χρειαστούν βοήθεια κατά
την είσοδο και έξοδο στην πισίνα ή ενώ κολυμπούν. Ίσως χρειαστούν ειδικούς
νάρθηκες, αναπηρικό καροτσάκι ή τεχνητά μέλη. Όταν δεν χρησιμοποιούνται, να
τοποθετούνται σε ασφαλές μέρος στεγνά.
Ένας κολυμβητής ΑμεΑ που δεν έχει άκρα, ίσως
δυσκολευτεί να κρατήσει το κεφάλι του πάνω από το νερό και θα έχει πρόβλημα
ισορροπίας του σώματός του.
Η ύπτια θέση συστήνεται σε άτομα με
θαλιδομίλη ιδίως όταν έχουν επηρεαστεί και τα χέρια του ατόμου. Το κολυμβητικό
στυλ που θα χρησιμοποιηθεί θα εξαρτηθεί από το ποια άκρα έχουν βλάβη. Πρέπει να
βρεθεί μια θέση που να εξασφαλίζει ισορροπία χωρίς να υπάρχει κίνδυνος
ανατροπής του σώματος.
Φρόντιζε τα ΑμεΑ με ένα πόδι. Η στάση του
σώματός τους στο νερό χαρακτηρίζεται συχνά από έλλειψη ισορροπίας, αφού
προσπαθούν να επιπλεύσουν με τη βοήθεια του ενός ποδιού τους.
Το ΑμεΑ που έχει χάσει και τα δύο του πόδια,
είναι ουσιαστικά «αβύθιστο». Μπορεί να κρατηθεί στην επιφάνεια του νερού
επιπλέοντας σε ύπτια θέση κινώντας τα χέρια.
Κώφωση- Περιορισμένη Ακοή
Επειδή μπορεί να υπάρχει πρόβλημα επικοινωνίας, ένα σύστημα γλώσσας του
σώματος ή νοηματικής, και «διάβασμα των χειλιών» απαιτούνται. Οπτικά
υποκατάστατα των ηχητικών συναγερμών απαιτούνται για να ενημερώνονται τα άτομα
με κώφωση για τις όποιες αλλαγές (πχ πυρκαγιά, τοποθέτηση βόμβας στο κτίριο, ή
έναρξη της λειτουργίας των τεχνητών κυμάτων).
Τα άτομα με περιορισμένη ακοή δεν έχουν
προβλήματα στην κολύμβηση. Μπορεί να έχουν πρόβλημα ισορροπίας που ξεπερνιέται.
Τα προβλήματα επικοινωνίας θα αντιμετωπιστούν,
αν ο λουόμενος μπορεί να εντοπιστεί εύκολα μέσα στην πισίνα. Για αυτό πρέπει να
φορά σκουφάκι διαφορετικό από τους υπόλοιπους ώστε να ξεχωρίζει εύκολα.
Μυϊκή Δυστροφία
Αρχικά το φυσιολογικό κολύμπι, που βοηθά στην διατήρηση της μυϊκής
δύναμης πραγματοποιείται ευχάριστα. Αλλά πρέπει να δίνεται προσοχή ώστε να
αποφεύγεται η κόπωση και το κρύωμα των ΑμεΑ.
Καθώς οι μυς θα εξασθενούν, κάθε προσπάθεια
για επίτευξη προώθησης θα γίνεται δυσκολότερη. Η ισορροπία θα επηρεα-στεί και
θα εμφανιστούν προβλήματα διατήρησης της όρθιας θέσης. Σε επόμενα στάδια οι
αναπνευστικοί μύες θα επηρεαστούν και η δραστηριότητα στο νερό θα πρέπει να
τερματιστεί. Όμως οι κολυμβητές μπορούν να παραμείνουν στο νερό περισσότερο
χρόνο παρόλο που η φυσική τους δραστηριότητα στο νερό μπορεί να είναι αδύνατη.
Ευλύγιστοι μύες στους ώμους συχνά στερούνται
μυϊκού τόνου και τα άτομα με μυϊκή δυστροφία μπορούν εύκολα να γλιστρή-σουν από
τα χέρια των βοηθών που τους μεταφέρουν στο σκάφος ή στην πισίνα.
Ακρωτηριασμός
Χρήσιμες
οδηγίες για την αντιμετώπιση ατόμων με ακρωτηριασμό, είναι:
Τα άτομα με ακρωτηριασμένα άκρα ίσως
χρειαστούν βοήθεια κατά την είσοδο/έξοδο στο νερό. Η ισορροπία του σώματός τους
κατά την κολύμβηση θα είναι αρχικά δύσκολη.
Βλάβες στο δέρμα θα αποφευχθούν φορώντας
ειδικές «κάλτσες».
Φροντίδα να δίνεται σε νάρθηκες, αναπηρι-κά
καρότσια και τεχνητά άκρα που θα πρέπει να τοποθετούνται σε ασφαλές μέρος μένοντας
στεγνά όσο δεν χρησιμοποιούνται.
Οπτική Αναπηρία- Τύφλωση
Τα ΑμεΑ με τύφλωση ίσως χρειαστούν καθοδήγηση
από τα αποδυτήρια. Να ενθαρρύνονται να κολυμπούν δίπλα στον τοίχο της πισίνας
και με την επίβλεψη κάποιου φίλου τους με φυσιολογική όραση.
Μερικά άτομα μπορούν να κινηθούν ανεξάρτητα
αλλά κάποια άλλα θα εκτιμήσουν και θα αποδεχθούν βοήθεια κάποιες φορές.
Μερικοί από τους κινδύνους είναι και η
ανικανότητα να δουν τις προειδοποιητικές πινακίδες για πιθανούς τραυματισμούς
από εμπόδια στην άκρη της πισίνας ή επαφή με άλλους λουομένους, καθώς επίσης
και όταν πλησιάζουν την άκρη της πισίνας και μπορεί να χτυπήσουν το κεφάλι
τους.
Καθοδήγησε το άτομο με τύφλωση από το χέρι
στα σκαλιά της πισίνας, ενημερώνοντάς το για τον αριθμό τους και για το πότε θα
ακουμπήσει το πόδι του στο νερό. Κρατώντας τα χέρια του άφησέ το να βυθιστεί
μέχρι το πηγούνι. Βεβαιώσου ότι δεν μπαίνει νερό στο στόμα του.
Είναι δύσκολη η διδασκαλία τεχνικών διάσωσης,
κατάδυσης και κολύμβησης σε παιδιά χωρίς όραση αλλά με υπομονή το αποτέλεσμα θα
είναι θετικό. Άτομα με τύφλωση έχουν κάνει αληθινες διασώσεις.
Δώσε στο άτομο με τύφλωση την ευκαιρία να
μετρήσει το περιβάλλον περπατώντας γύρω από την πισίνα, στα αποδυτήρια, να
μάθει το σχήμα και την τοποθεσία των αντικειμένων.
Ιατρική άδεια πρέπει να δίνεται πριν την
είσοδο σε νερό με χλώριο. Οι κολυμβητές με όραση θα πρέπει να γνωρίζουν ότι
μαθητές με τύφλωση εισέρχονται στο νερό. Επίσης θα πρέπει να υπάρχουν βοηθοί
στην άκρη της πισίνας για να βεβαιώνονται ότι οι κολυμβητές με τύφλωση δεν θα
χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο. Χρωματιστά σκουφάκια βοηθούν τον εύκολο
εντοπισμό τους.
Η είσοδος στο νερό μπορεί να διευκολυνθεί με
τη χρήση μηχανοκίνητης ή υδραυλικής καρέκλας.
Το βασικότερο πρόβλημα είναι ο
προσανατολισμός. Η γεωγραφία της πισίνας (βάθος, μήκος, πλάτος, σημεία εισόδου και
εξόδου, κάγκελα κτλ), πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν. Μια «εγκεφαλική εικόνα»
μπορεί να σχηματιστεί με το μέτρημα των βημάτων γύρω από την πισίνα και τον
αριθμό των χεριών που απαιτούνται για να διανυθεί η πισίνα.
Αυτισμός
Τα
άτομα με αυτισμό θα πρέπει να επιτηρούνται από τον ίδιο βοηθό, που θα
χρησιμοποιεί τις ίδιες διαδικασίες απομάκρυνσης από τα αποδυτήρια, εισόδου και
εξόδου από την πισίνα σε κάθε μάθημα. Το μάθημα πρέπει να γίνεται στο ίδιο
σημείο της πισίνας. Γενικά όλα θα πρέπει να γίνονται με τον ίδιο τρόπο στο
μάθημα, γιατί στο άτομο με αυτισμό δεν αρέσουν οι αλλαγές.
Σύνδρομο Down
Τα προβλήματα συμπεριφοράς είναι συνηθισμένα. Τα άτομα με σύνδρομο Down
είναι εξωστρεφή και δεν φοβούνται. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται συγκεκριμένες
διαδικασίες στο μάθημα. Ο ενθουσιασμός εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε
απογοήτευση όταν αποτύχουν σε κάτι.
Μιλώντας με ένα άτομο με σύνδρομο Down,
υπάρχει η αίσθηση πως δεν ακούει τον συνομιλητή του, επειδή δεν τον κοιτάει. Τα
μάτια τους επίσης μπορεί να γέρνουν προς τα πάνω και έξω, αλλά αυτό δεν είναι
αρνητικό. Απλά έχουν διαφορετική όψη. Οι οδηγίες που θα τους δοθούν να είναι
σαφείς και μικρές.
Τα βρέφη με σύνδρομο Down ίσως έχουν χαλαρούς
μύες και συνδέσμους. Χρειάζονται βοήθεια στην είσοδο/έξοδο στο νερό.
Περίπου ένα στα τρία παιδιά με σύνδρομο Down
έχει κάποιο πρόβλημα με την καρδιά του. Το πρόβλημα μπορεί να απαιτεί
φαρμακευτική αγωγή ή εγχείριση. Αν εργάζεσαι σε υδάτινο χώρο με άτομο με
σύνδρομο Down, πρέπει να γνωρίζεις καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση.
Αν το μωρό δεν επιχειρήσει να κολυμπήσει ενώ
μεγαλώνει, τοποθέτησέ το στην επιφάνεια του νερού, υποστηρίζοντάς το με μια
πετσέτα κάτω από το σώμα. Έτσι θα στηρίζεται το σώμα ενώ τα χέρια θα είναι
ελεύθερα για να κινούνται.
Λαρυγγεκτομή
Μερικές
συμβουλές για άτομα με λαρυγγεκτομή ή τραχειοτομή είναι:
Προτιμότερο στυλ κολύμβησης είναι μάλλον το
ύπτιο.
Καλό είναι να αποφεύγεται η κολύμβηση κοντά
σε άλλους λουομένους που ίσως πιτσιλίσουν νερό με τις κινήσεις τους στο στόμιο
του ατόμου με λαρυγγεκτομή.
Το στόμιο (voice prosthesis) ενός αναίσθητου
ατόμου δεν πρέπει να αφαιρείται εκτός και αν εμποδίζει εμφανώς την τραχεία. Η
απομάκρυνση κάποιων ειδών προσθετικών μπορεί να τραυματίσει την τραχεία. Οι
βαλβίδες φυσιολογικά εξέχουν από την τραχεία αλλά δεν επηρεάζουν την αναπνοή.
Δώσε την ευκαιρία στο άτομο να μιλήσει.
Μην τον βιάζεις γιατί η πίεση επηρεάζει την
ικανότητα του να επικοινωνήσει μαζί σου.
Μην προσποιείσαι πως καταλαβαίνεις τι σου
λέει γιατί θα το καταλάβει.
Πηγή
Αβραμίδης, Σ. Επ. (2008). Εγκόλπιο Ασφάλειας & Διάσωσης. Αθήνα: Εκδόσεις
Σταμούλη.
Σταμούλη.